Afgelopen maart was het 9 jaar geleden dat ik naar Frankrijk verhuisde. Ik herinner me goed dat tijdens de daling van het vliegtuig ik me realiseerde dat ik niet op vakantie ging, maar een nieuw leven ging opbouwen. Er begon een groot avontuur waar ik van te voren geen idee van had. Na negen jaar kijk ik terug op de vraag: hoe is het om naar Frankrijk te emigreren?
Frankrijk is écht anders
Hoewel Frankrijk net als Nederland een Europees land is, zijn er echt veel dingen anders. Cultuurverschillen waar je de dagelijks mee te maken krijgt. Frankrijk is ook erg groot, dus er zijn grote verschillen in het land zelf. Zelf verhuisde ik naar het zuiden, de Côte d’Azur. Dit blog is ook geschreven met deze regio in gedachten.
De omgeving & Het klimaat
Eén van de eerste dingen die ik me realiseerde is dat Frankrijk, ondanks dat het gewoon een Europees land, is meteen anders aanvoelde. Ik verhuisde naar de Côte D’Azur en de omgeving ziet er heel anders uit dan ik gewend was. Van het platte Nederland naar de bergen en natuurgebieden rondom de Middellandse zee.
Je vindt er hele andere vegetatie zoals palmbomen, eucalyptus bomen, vetplanten en cactussen. En dan niet een klein cactusje, nee gigantische grote cactussen. Als je aankomt op het vliegveld van Nice wuiven de palmbomen je tegemoet. Voor mij iniddels een symbool dat ik thuis ben.
De taal
Dat Fransen graag Frans praten wist ik wel, maar dat ze ook echt niks anders kunnen vond ik ergens toch wel schrikbarend. In Nederland worden zoveel andere talen gesproken, Engels en Duits, en zelfs Frans wordt geleerd op school. In Frankrijk niet dus. Het neemt de laatste jaren wel toe. Mijn dochter kreeg Engelse les in de laatste klassen op de lagere school. Dat ging echter niet verder dan ‘Hello, how are you?’ en Bye see you soon’. De lerares kende gewoon niet meer.
Ook viel het (lage) niveau van professionals zoals artsen en specialisten op. Ik heb me regelmatig afgevraagd hoe het kan dat iemand met een universitaire opleiding (of hoger) geen Engels spreekt. Ik ben daar gedeeltelijk wel achter gekomen. De Fransen beschermen de Franse taal. Sinds 1994 is er zelfs in de Franse wet opgenomen dat alle publieke teksten voor Fransen in het Frans beschikbaar moeten zijn (Loi Toubon). TV programma’s en films worden nog steeds nagesynchroniseerd, waardoor je bijna geen Engels hoort.
Bovendien is Frankrijk een groot land en ze hebben veel producten beschikbaar in Frankrijk zelf. Ze zijn geen importland zoals Nederland, dus er is ook geen noodzaak om andere talen te leren.
Frans kunnen spreken is noodzakelijk
Frans is de hoofdtaal in Frankrijk en het wordt bijna overal van je verwacht dat te spreken. Zoals hierboven ook beschreven, worden er bijna nog geen andere talen gesproken. Wil jij je redden in Frankrijk zul je je moeten kunnen redden in het Frans.
Het publieke schoolsysteem
Eén van de grootste uitdagingen waar ik zelf voor kwam te staan was het publieke schoolsysteem. Toen we verhuisden was mijn dochter 5 en had net één kleuterklas in Nederland gedaan. Optimistisch kwam zij hier in de hoogste kleuterklas terecht. Dat ging erg goed; Ze leerde de taal redelijk snel en toen ze haar eerste vriendje had gemaakt ging in mijn hoofd de vlag uit. Wat was ik blij. Die blijheid duurde twee jaar. Daarna kreeg ze een ander lerares en werd de (rigide) structuur van het Franse schoolsysteem steeds duidelijker.
De structuur van het Franse schoolsysteem
De cycli van het publieke schoolsysteem zijn behoorlijk vastgelegd. Alle scholen volgen hetzelfde curriculum en de inhoud daarvan ligt vast en wordt bepaald door het ministerie van onderwijs. Het wordt, in ieder geval door de lerares van mijn dochter, erg rigide uitgevoerd.
Mijn dochter is nogal slim en was vaak als één van de eerste klaar met haar werk. Ze mocht dan niks anders doen dan een tekening maken. Ze mocht niet alvast wat anders doen, iets moeilijker, of wat lezen. Dat ‘paste’ niet in het systeem. Daarnaast was deze juffrouw erg streng. Ze was in staat de hele klas te straffen als er één kindje iets ‘stouts’ deed. Dat ging er bij mijn dochter echt niet in. Het resultaat was een verveelde, opstandige dochter die niet meer naar school wilde.
Toen ik erover sprak met een psychologe adviseerde deze mij haar naar een andere school te doen. Ze zei dat de vrije geest van mijn Nederlandse dochter heel moeilijk zou aarden in het rigide Franse schoolsysteem. Dat was een bittere pil, want wat dan wel? Ik heb overwogen naar Nederland terug te gaan. Al was dat geen makkelijke een optie. Ik ben gaan zoeken of er alternatieven waren voor het publieke schoolsysteem.
Van Frankrijk terug naar Nederland?
Gelukkig bleken er alternatieve scholen te zijn. Zo vonden wij een Montessori school in de buurt. Dit heeft ons op dat moment gered. Mijn dochter ging weer met plezier naar school. Zij hervond haar vrije geest terug en kreeg veel meer ruimte om zich op haar tempo te ontwikkelen. Ik zou niet hebben geweten wat ik anders had gedaan. Het is een van de weinige momenten geweest dat ik serieus heb overwogen terug te gaan naar Nederland.
Inmiddels zit ze op een (internationale) middelbare school. Eerlijk is eerlijk, school is niet echt haar ding. Ze heeft gelukkig veel vrienden en ze is goed op school dus het hobbelt wel door, maar het blijft een haat liefde verhouding. Hoe dat in Nederland zou zijn geweest weet ik natuurlijk niet, maar het karakter van het onderwijs in Frankrijk helpt niet mee.
De Franse eetcultuur
Eén van de grootste veranderingen voor mij was het aanpassen aan de Franse eetcultuur. Er gelden ontzettend veel ‘regels’ rondom het eten. Sommige zijn makkelijk te herkennen anderen zijn ondoorgrondelijk en van een finesse dat je ze echt niet meteen doorhebt
Warm eten in de middag
De Fransen eten warm tussen de middag. Geen boterham met kaas, maar gerust een driegangen menu. Dit komt overal in het dagelijkse leven terug, op scholen, in bedrijven in de commercie. Overal. De schoolkantine biedt vooraf-, hoofd- en nagerecht aan. Mijn ex-man ging iedere dag met zijn collega’s naar een kantine of restaurant. De lunchpauze duurt gerust anderhalf uur. Dat was echt heel normaal.
Ik heb zelfs een dubbele spits ontdekt. Om 12 uur in de middag is het veel drukker op de weg dan net daarvoor. Dat zijn allemaal mensen die ergens heen gaan om te lunchen. Mensen die wat kortere pauze hebben, want dat komt ook voor, grijpen ook geen boterham met kaas, maar nemen een goed belegde sandwich of salade, burger, vaak aangeboden in een menu met een drankje en zoetigheid erbij. De middag maaltijd is echt de belangrijkste maaltijd van de dag.
De regels rondom eten zijn ondoorgrondelijk
De ‘regels’ rondom eten zijn uitgebreid. De ons bekende croissant is echt een ontbijt ding. Ik heb ooit mijn dochter een croissant en pain au chocolat meegegeven als pic nic. Toen had ik het echt gedaan. Mijn dochter is daar door de lerares op aangesproken!
Ik heb ook ooit een fles drank op tafel gezet bij een apéro (die van 12.00) en toen zei de buurvrouw dat die niet bij die apéro hoorde, maar bij de apéro in de middag. Oeps, my bad… Ha ha, ik ben nog steeds niet overal achter, maar weet wel dat Fransen eten en drinken héél serieus nemen.
Het Franse gezondheidssyteem
Note: er zijn grote verschillen tussen de steden en het platteland. Op het platteland is er een groot tekort aan specialisten zoals tandartsen. Waar ik woon valt dat het nog mee.
Eén van de grootste verschillen met Nederland is dat het gezondheidssysteem niet centraal geregeld is. Je bent zelf verantwoordelijk dat jouw gegevens tussen artsen worden uitgewisseld. Een voorbeeld: ik heb ooit mijn enkel verzwikt en moest een foto laten maken in het ziekenhuis. Ik kreeg een briefje mee van de huisarts en moest zelf maar een dokter regelen voor die foto. Je kunt dus heengaan waar je wilt. Uiteindelijk ben ik naar de eerste hulp gegaan, want ik wist toen nog niet hoe het werkte. Daar konden ze me gelukkig wel hebben. Dan wordt er een foto gemaakt. Dan moet je met die foto weer terug naar de huisarts. Je krijgt je hele dossier mee en mag je terug naar de huisarts die het je dan gaat uitleggen.
In het begin vond ik dat heel bewerkelijk. Nog steeds wel, maar het goede is wel dat je zelf verantwoordelijk blijft voor je eigen situatie. Het geeft het gevoel alsof je ‘in control’ bent. Je bent ook veel vrijer om een arts te kiezen die jij wilt. De laatste jaren wordt er wel steeds digitaler gewerkt. Er wordt mee gewerkt met het doorsturen van gegevens via email of de site doctolib.fr.
Een emotionele rollercoaster
Bovenstaande onderwerpen zijn vooral gericht op hoe het is om naar Frankrijk te verhuizen in praktische zin. Ik merk dat ik al schrijvende daar als eerste bij kom. Je krijgt er ook vanaf dag 1 mee te maken, geen ontkomen aan.
Behalve deze onderwerpen heb ik het nog niet eens gehad over de emotionele kant van een emigratie. Mijn emigratie avontuur werd een echte rollercoaster, met ups en downs. Dat volgt in een apart blog 🙂
Wil jij meer weten over het leven en wonen in Frankrijk, of in het buitenland? Je bent van harte welkom om een oriënterend gesprek in te plannen!
